Χάρνακ, Άντολφ

(Harnack, 1857 – 1928). Διάσημος Γερμανός θεολόγος. Διετέλεσε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και εισηγητής της ιδέας της ίδρυσης της Αυτοκρατορικής Εταιρείας Επιστημών της οποίας υπήρξε πρόεδρος έως τον θάνατό του. Ως συγγραφέας, μνημονεύεται κυρίως για το έργο του Η μνημειώδης ιστορία των δογμάτων, στο οποίο ορίζει το δόγμα ως προϊόν του ελληνικού πνεύματος συγκερασμένο με τα διδάγματα του Ευαγγελίου. Η εξέλιξη του δόγματος μετά τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού έγινε με δύο μορφές. Στην Ανατολή κυριάρχησε η διδασκαλία του θεανθρώπου και στη Δύση εκείνη για την αμαρτία, τη χάρη και τα μέσα με τα οποία μπορεί κάποιος να αποκτήσει τη δεύτερη. Ο X. έγραψε πλήθος έργων, από τα οποία σπουδαιότερα είναι: Η ιστορία της αρχαίας χριστιανικής γραμματείας, Ιστορία του κηρύγματος και της διάδοσης του Χριστιανισμού κατά τους τρεις πρώτους αιώνες και Η ουσία του Χριστιανισμού. Εκτός από αυτά δημοσίευσε μεγάλο αριθμό πραγματειών σε περιοδικά, άρθρα στη Θεολογική Εγκυκλοπαίδεια του Χέρτζογκ, κριτικές βιβλιογραφίες και, τέλος, μικρότερες μελέτες οι οποίες αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη. Με τα έργα αυτά συνδέει τη θεολογική έρευνα με τη γενικότερη θρησκειολογική και ταυτόχρονα διακηρύσσει την καθολικότητα των απόψεων, από τις οποίες αντλεί τη δύναμη της διαίσθησης, την πλαστικότητα, τη θερμότητα και τη σαφήνεια έκθεσης. Η επίδραση του μεγάλου θεολόγου υπήρξε τεράστια, τόσο με τα έργα του, όσο και με τη διδασκαλία του. Ολόκληρη γενιά θεολόγων, κληρικών και δασκάλων έγινε κήρυκας των ιδεών του στη Γερμανία. Ο X. έδρασε και στο κοινωνικό πεδίο, ιδιαίτερα ως πρόεδρος του ευαγγελικού κοινωνικού συνεδρίου. Διέπρεψε όμως και ως οργανωτής ομαδικών επιστημονικών εργασιών στις επιτροπές της Ακαδημίας των Επιστημών και ιδιαίτερα στην επιτροπή κριτικών εκδόσεων.